Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej
Bartosz Gałązka
31 grudnia 2024
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej, Kolędy Podkarpacia, Śpiewy tradycyjne z Szufnarowej
Cudownie, że dawne kolędy pochodzące z przekazów najstarszego pokolenia mieszkańców Podkarpacia, utrwalone w serii Kolędy Podkarpacia i wydawnictwach pobocznych, wciąż rozbrzmiewają – i to nie tylko na Podkarpaciu, ale w wielu innych zakątkach kraju. Tym razem były śpiewane w królewskim Krakowie: 28 grudnia 2024 roku w miasto wyruszyła IV Żywa Kolęda Podgórska – niezwykły pochód kolędniczy angażujący setki (jeśli nie tysiące!) mieszkańców stolicy Małopolski, animowany przez Annę Sitko wraz z Żywą Trupą Kolędniczą we współpracy z Rydlówką, oddziałem Muzeum Krakowa oraz Teatrem Złoty Róg, do których dołączyła m.in. reprezentacja Fundacji IB Polska w Hucie. Żywa Trupa Kolędnicza działa w ramach…
Read more
Bartosz Gałązka
27 grudnia 2022
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej, Pieśni nabożne Podkarpacia
W ramach dwuletniego zadania pn. „Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach kultury tradycyjnej. Wyprawa pierwsza: obrzędowość doroczna”, dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zarejestrowano, a następnie częściowo stranskrybowano ponad 50 wywiadów terenowych – rozmów z mieszkańcami badanego obszaru; przypomnijmy, że badaniami objęte zostały powiaty: brzozowski, jasielski i krośnieński (w całości), oraz powiaty sanocki i strzyżowski (w części). W trakcie wywiadów pozyskano również fotografie oraz nagrania filmowe. Zgromadzony i zdeponowany w Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej zbiór stał się (obok obszernej literatury podmiotu i przedmiotu) podstawą materiałową artykułów wchodzących w skład przygotowanej w ramach zadania monografii. Największą część tej monografii stanowi dział Materiały,…
Read more
Bartosz Gałązka
12 grudnia 2022
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej, Śpiewy tradycyjne z Szufnarowej
Mówią, że etnograf zawsze się spóźnia – czasem jednak przybywa w porę i zdąży się dowiedzieć. Szczęśliwie, badania nad obrzędowością doroczną Krośnieńskiego zaowocowały cennymi dla nas odkryciami. Naszych rozmówców pytaliśmy m.in. o zwyczaje dożynkowe. W Lutczy (pow. strzyżowski) natrafiliśmy na trop starej pieśni obrzędowej, funkcjonującej w naszych czasach – jak się okazało – w zupełnie nowym kontekście: U sąsiadki jak my [ziemniaki] wykopały, to też my tak śpiewały. Żeby było po skończeniu tych ziemniaków, żeby aż, tak my się pośmiały wtedy, że aż polegały […]: „Mam wieniec, mam, komu ja go dam? Mam wieniec ziemniaczany, dam Agatce kochany, dam ja…
Read more
Bartosz Gałązka
2 grudnia 2022
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej
Z wielką satysfakcją, w imieniu własnym, wszystkich Badaczy i Autorów, oraz zespołu Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej, informuję, że oto w najbliższych tygodniach zmaterializuje się w książkowej postaci długo oczekiwana publikacja pt. Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach kultury tradycyjnej. Wyprawa pierwsza: obrzędowość doroczna. Stanowi ona monografię na temat obrzędowości dorocznej na obszarze powiatów: brzozowskiego, jasielskiego, krośnieńskiego, częściowo: sanockiego i strzyżowskiego, gromadzącą nie tylko informacje z literatury przedmiotu, ale przede wszystkim treści zebrane (1) w materiałach terenowych pozyskanych w trakcie wypraw w latach 2021-2022 w ramach zadania dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz (2) w niepublikowanych materiałach pochodzących z wcześniejszych badań…
Read more
Bartosz Gałązka
14 października 2022
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej, Galicyjskie Gorzkie żale, Pieśni nabożne Podkarpacia
Ważną częścią obrzędowości okresu Wielkiego Postu są Gorzkie żale. W trakcie badań prowadzonych w ramach zadania „Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach tradycji. Wyprawa pierwsza: obrzędowość doroczna”, nabożeństwo to często było tematem rozmów z naszymi informatorami. Wielu rozmówców ubolewało nad faktem, że oryginalne (=ludowe, tradycyjne, śpiewane w miejscowych kościołach od wieków) melodie Gorzkich żalów bywają w ich parafiach w ostatnich latach „przekręcane”, „zmieniane” (=propaguje się ich normatywną, śpiewnikową formę melodyczną), co sprawia, że ludzie mniej chętnie uczestniczą w tym nabożeństwie. Mieszkaniec Baryczy (pow. brzozowski) zauważył, że ważne jest, by osoba prowadząca śpiew w danej miejscowości wywodziła się z lokalnej społeczności: Akurat…
Read more
Bartosz Gałązka
12 grudnia 2021
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej
Przerwana transmisja pokoleniowa ustnej tradycji – fakt, z którym nie sposób się nie zgodzić, i z którym trudno się pogodzić. Świadomość nieodwracalności zmian, jakie dokonały się w przeciągu ostatniego półwiecza, nie może jednak zwalniać z prób ocalenia choćby nielicznych przejawów przekazu międzypokoleniowego – tego aspektu „życia po dawnemu”, który umożliwiał trwanie wyobrażeniom, symbolom, motywom, tekstom…, odpowiadał za zachowanie ciągłości wiedzy (bynajmniej nie tajemnej) i pozwalał kolejnym pokoleniom na zachowanie tradycyjnych umiejętności.
Bartosz Gałązka
2 października 2021
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej, Śpiewy tradycyjne z Szufnarowej
Wydanie publikacji pt. „Śpiewy tradycyjne z Szufnarowej. Wybór z badań terenowych” nie zakończyło badań terenowych prowadzonych w tej miejscowości, malowniczo położonej w powiecie strzyżowskim województwa podkarpackiego. Działania promujące książkę umożliwiły bowiem badaczom spotkanie kolejnych miejscowych Mistrzów Tradycji, wcześniej nieidentyfikowanych jako lokalne autorytety w dziedzinie wiedzy o ginących zwyczajach dorocznych i rodzinnych, czy jako cenne źródła unikatowego repertuaru.
Bartosz Gałązka
8 sierpnia 2021
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej
Pierwsza wyprawa Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej ścieżkami kultury tradycyjnej w poszukiwaniu wiedzy na temat obrzędowości dorocznej planowana na lata 2021-22 uroczyście rozpoczęła się w miesiącach letnich 2021 r. Zespół pasjonatów pod opieką naukową p. prof. Katarzyny Smyk, wyposażony w stosowne narzędzia poparte wieloletnim doświadczeniem badaczy i koordynatora, wyruszył na inauguracyjną wyprawę terenową – pierwszą w ramach owej „wielkiej” Pierwszej wyprawy.