Źródła terenowe

Materiał źródłowy do publikacji zebrano podczas badań terenowych przeprowadzonych w latach 1998 – 2017 na terenie województwa podkarpackiego. Przebadano w sumie ponad 1000 miejscowości, nagrywając kilka tysięcy śpiewów. Większość nagrań zarejestrowano podczas indywidualnych wywiadów z rozmówcami (zwykle pełniącymi w swoich społecznościach funkcję przewodnika śpiewów żałobnych, „różańca”, w przeszłości lub w momencie prowadzenia badań). Część nagrań to wykonania zbiorowe, zapisane w sytuacjach: czuwania w domu zmarłego, mszy żałobnej i pogrzebu. Materiał obejmuje przede wszystkim śpiewy społeczności katolickich; w zbiorze znalazły się także, mniej liczne, śpiewy wyznawców prawosławia. W zakresie repertuaru pochodzącego z miejscowości tworzących w XIX wieku parafię Przeworsk oprócz badań własnych Bartosz Gałązka korzystał także z nagrań sporządzonych przez Agnieszkę Bernacką, zaś repertuar żałobny z miejscowości Munina nagrał Piotr Kaplita ze Stowarzyszenia „Muzyka Dawna w Jarosławiu”.

Z obszernego materiału wybrano śpiewy reprezentatywne dla poszczególnych ośrodków Podkarpacia („ośrodek” oznacza tu grupę miejscowości o wspólnych cechach, przede wszystkim muzycznych, repertuaru śpiewów tradycyjnych), ale także pojedynczo udokumentowane, szczególnie cenne relikty kulturowe, znane pojedynczym wykonawcom.

Cechą charakterystyczną większości śpiewów jest ich melodyczna poliwersyjność (występowanie w licznych wersjach melodycznych), wariantywność (funkcjonowanie większości wersji melodycznych w wielu wariantach) oraz skłonność do kontaminacji (twórczego łączenia materiału muzycznego wywodzącego się z różnych wersji melodycznych).

Znacząca większość utworów posiada pierwowzór literacki (zapisy w kancjonałach, śpiewnikach, drukach ulotnych, zbiorach poezji i in.) – w związku z tym zróżnicowanie wariantywne warstwy słownej tych utworów nie jest duże; zostało jednak w publikowanym materiale uwzględnione.

Większość pieśni opublikowanych w zbiorze stanowią właśnie lokalne wersje i warianty melodyczne poszczególnych śpiewów, mocno zakorzenione w kulturze, o co najmniej stupięćdziesięcioletniej tradycji ich wykonywania.

Uwzględniono także pieśni nowe, o ile ich postać różni się od zapisów umieszczonych w dostępnych źródłach.

Przy wyborze materiału do publikacji kierowano się także zasadą pomijania normatywnych (zunifikowanych), ogólnopolskich melodii śpiewów (podawanych we współczesnych śpiewnikach). Podkreślano natomiast, wielokrotnie stwierdzaną podczas badań, zgodność zarejestrowanych wersji i wariantów melodycznych z dawnymi (XIX-wiecznymi i wcześniejszymi) źródłami.

Wszystkie śpiewy zostały stranskrybowane. Teksty zostały zapisane z uwzględnieniem cech języka mówionego mieszkańców badanych miejscowości, w taki jednak sposób, by zapis był czytelny dla każdego adresata antologii. Transkrypcje melodii zostały zapisane według zasad przyjętych w literaturze przedmiotu.

Publikacja, w postaci pliku pdf, jest dostępna za pośrednictwem tej strony internetowej przez >>>formularz kontaktowy. Jej fragment można pobrać >>> STĄD. W późniejszym czasie ukaże się jej rozbudowana, książkowa wersja.

Zrealizowano w ramach stypendium z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.