Ludowa, lokalna (regionalna) różnorodność melodyczna śpiewów składających się na pasyjny cykl literacko-muzyczny pt. Gorzkie żale jest zjawiskiem kultury tradycyjnej wciąż niewystarczająco docenianym – i z tego powodu w ostatnich dekadach zanikającym. Dokumentacja i popularyzacja tego zjawiska może posłużyć jego przyszłej ochronie i zachowaniu w żywej tradycji.
Muzyczna postać Gorzkich żalów w ludowych, tradycyjnych wariantach w znaczący sposób odbiegała od większości publikowanych w śpiewnikach zapisów „normatywnych”, ustalanych m.in. w celu ogólnopolskiej unifikacji melodii. Ujednolicenie nabożeństwa pod względem muzycznym nastąpiło w XIX i XX w. w wielu regionach Polski; jednak w niektórych miejscowościach, szczególnie w południowej i południowo-wschodniej części kraju, dawne muzyczne zwyczaje wykonawcze zachowały się do czasów obecnych. „Ludowe” Gorzkie żale nie doczekały się dotąd szerokiego opracowania, uwzględniającego bogactwo ich regionalnych i lokalnych odmian. Ten stan rzeczy ma zmienić projekt, realizowany przeze mnie w roku 2021 w ramach stypendium z budżetu Ministra Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.
(c) Bartosz Gałązka 2021