Pieśni nabożne Podkarpacia
Bartosz Gałązka
30 czerwca 2024
Kolędy Podkarpacia, Pieśni nabożne Podkarpacia
Piąty, „brakujący” tom Kolęd Podkarpacia przyniesie około 500 słowno-muzycznych wariantów pieśni związanych ze zwyczajami bożonarodzeniowymi, noworocznymi i zapustnymi na obszarze leżącym w granicach współczesnego powiatu ropczycko-sędziszowskiego. Okolice te charakteryzują się obecnością repertuaru wykazującego wyraźne wpływy Krakowskiego. Wśród pieśni bożonarodzeniowych dominują utwory zaczerpnięte z kantyczek, śpiewane na melodie reprezentujące folklor taneczny tych ziem, ale i kolędy nieznane dawnym źródłom drukowanym przekazywane w tradycji ustnej: tropy i apokryficzne legendy. Wśród pieśni życzących, noworocznych dominują utwory śpiewane pannom i kawalerom, i są to w dużej części utwory odmienne niż te, które występują we wschodniej części Podkarpacia. Badania w tych stronach prowadziłem od 2005…
Read more
Bartosz Gałązka
25 kwietnia 2024
Nieszpory markowskie, Pieśni nabożne Podkarpacia
W uroczystości maryjne, a zwłaszcza w wigilię Uroczystości Świętej Bożej Rodzicielki (czyli w ostatnim dniu roku), uroczyste nieszpory odprawiano według odmiennego porządku śpiewów niż niedzielny. W wielu kościołach archidiecezji przemyskiej zwyczaj „nieszporów na starym roku” przetrwał dłużej niż nieszpory niedzielne. Materiał wybrany i opracowany na potrzeby „Nieszporów markowskich” obejmuje również wykonywane wówczas psalmy i hymn. 1. Boże, ku wspomożeniu memu wejrzyj słowa i melodia z Haczowa (województwo podkarpackie, powiat brzozowski) Invitatorium nieszporne zaczerpnięto z zachowanej do około połowy XX wieku ustnej tradycji muzycznej parafii Haczów. Melodia ta, rozbudowana melicznie w stosunku do współczesnego normatywu, nawiązuje w swoim przebiegu do zapisu…
Read more
Bartosz Gałązka
11 listopada 2023
Nieszpory markowskie, Pieśni nabożne Podkarpacia
W trakcie badań terenowych nad śpiewami tradycyjnymi w południowo-wschodniej Polsce prowadzonych przez Bartosza Gałązkę od 1997 r. udokumentowane zostały m.in. śpiewy wchodzące w skład kościelnych nabożeństw nieszpornych. Jeszcze w 2. połowie XX w. śpiewy te wykonywane były powszechnie w dawnej, nieznormalizowanej postaci muzycznej. Bardzo często należą one do najgłębiej zakorzenionej, najstarszej warstwy żywego repertuaru nabożnego, a lokalne społeczności parafialne wykonywały je (niektóre nadal wykonują) w inny sposób niż ten zapisany w nutach przez autorów polskich śpiewników kościelnych. Wśród melodii stosowanych do słów psalmów nieszpornych znajdujemy zarówno znaczące warianty muzyczne różnych przekazów śpiewnikowych, jak i kompozycje, których genezy trudno się w…
Read more
Bartosz Gałązka
15 października 2023
Nieszpory markowskie, Pieśni nabożne Podkarpacia
Prezentowany poniżej materiał zawiera transkrypcje wariantów ludowych (a właściwie uludowionych) melodii psalmów nieszpornych wraz z zapisami tekstów słownych. Melodie zaczerpnięto z nagrań terenowych Bartosza Gałązki zrealizowanych podczas badań prowadzonych przez niego od 1997 roku na terenie dawnej (w granicach z początku XX wieku) diecezji przemyskiej. Warianty słowne również ustalono na podstawie tych badań: teksty wybrano ze źródeł drukowanych według wskazówek informatorów dobrze pamiętających zwyczaj śpiewu nieszporów w niedziele i święta. Załączone nagrania ilustracyjne pochodzą z pierwszego wykonania Nieszporów markowskich w kościele parafialnym w Markowej, które miało miejsce 10 października 2023 roku. Prawa autorskie do materiału muzycznego: w publicznych wykonaniach o…
Read more
Bartosz Gałązka
27 grudnia 2022
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej, Pieśni nabożne Podkarpacia
W ramach dwuletniego zadania pn. „Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach kultury tradycyjnej. Wyprawa pierwsza: obrzędowość doroczna”, dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zarejestrowano, a następnie częściowo stranskrybowano ponad 50 wywiadów terenowych – rozmów z mieszkańcami badanego obszaru; przypomnijmy, że badaniami objęte zostały powiaty: brzozowski, jasielski i krośnieński (w całości), oraz powiaty sanocki i strzyżowski (w części). W trakcie wywiadów pozyskano również fotografie oraz nagrania filmowe. Zgromadzony i zdeponowany w Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej zbiór stał się (obok obszernej literatury podmiotu i przedmiotu) podstawą materiałową artykułów wchodzących w skład przygotowanej w ramach zadania monografii.
Bartosz Gałązka
14 października 2022
Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej, Galicyjskie Gorzkie żale, Pieśni nabożne Podkarpacia
Ważną częścią obrzędowości okresu Wielkiego Postu są Gorzkie żale. W trakcie badań prowadzonych w ramach zadania „Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach tradycji. Wyprawa pierwsza: obrzędowość doroczna”, nabożeństwo to często było tematem rozmów z naszymi informatorami.
Bartosz Gałązka
16 lipca 2022
Pieśni nabożne Podkarpacia, Śpiewy tradycyjne z Szufnarowej
TERESA (JANINA) GABOR (27 grudnia 1939 – 14 lipca 2022). Pamiętam moją pierwszą wizytę u p. Janiny (na chrzcie omyłkowo wpisano w dokumenty imię Teresa, którego nie używała) w lipcu 2006 roku. Skromny, schludny domek pod lasem – mówiąc precyzyjniej: wśród lasów – na krańcu wsi, blisko granicy z Wielopolem i z Jaszczurową, kilometr czy dwa od Brzezin. Przy domu ogród prowadzony „po dawnemu”, studnia. Trafiłem tam wiedziony przekorą.
Bartosz Gałązka
9 kwietnia 2022
Pieśni nabożne Podkarpacia
Prezentowana tu muzyka, pochodząca z płyty wydanej przez Stowarzyszenie „Muzyka Dawna w Jarosławiu” jako kolejny owoc współpracy z wyżej podpisanym, związana jest z nieznaną szerzej postacią Michała Stareckiego (1922-2017), „muzykanta” – jak sam siebie żartobliwie określał – a właściwie ludowego organisty pochodzącego z miejscowości Iwanówka położonej nieopodal Tarnopola (dzisiejsza Ukraina).
Bartosz Gałązka
2 września 2020
Pieśni nabożne Podkarpacia
Pieśni, o których tu mowa, można było usłyszeć i zaśpiewać podczas jednego z koncertów XXVIII Festiwalu Muzyki Dawnej „Pieśń Naszych Korzeni” w Jarosławiu, w piątkowy wieczór 28 sierpnia pamiętnego roku 2020. Zostały one wykonane z takimi samymi intencjami, jakie towarzyszyły ich wykonywaniu wielekroć w przeszłości: o zachowanie oraz o oddalenie powietrza morowego.
Bartosz Gałązka
3 kwietnia 2019
Pieśni nabożne Podkarpacia
Zapraszamy do Muzeum Etnograficznego w Rzeszowie na popołudnie z pieśniami pasyjnymi pochodzącymi z różnych stron Podkarpacia. Spotkanie odbędzie się w czwartek 11 kwietnia 2019 roku o 17:00. Wypełnią je unikatowe warianty tradycyjnych śpiewów wielkopostnych: melodie zaczerpniemy ze zbiorów terenowych Bartosza Gałązki z lat 1997-2018, większość tekstów słownych – z druków ulotnych zarchiwizowanych w Muzeum Etnograficznym w Rzeszowie, zgromadzonych przez Franciszka Kotulę, a skatalogowanych i usystematyzowanych przez Piotra i Natalię Wawrzkiewiczów w ramach Stypendium Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Bartosz i Piotr opowiedzą o swoich poszukiwaniach, ale najważniejsze będą, jak zwykle, same pieśni. Wśród wykonawców – Stanisław Nogaj oraz grupa śpiewacza…
Read more