Śpiewy tradycyjne nie tylko z Podkarpacia

Author Archive: Bartosz Gałązka

Kolędy od Ropczyc, Sędziszowa – stan badań

1 lipca 2024 Kolędy Podkarpacia

Dokumentacja repertuaru kolędowego i kolędniczego terenu dzisiejszego powiatu ropczycko-sędziszowskiego była dotąd skromna, choć znacząca. Nie licząc materiałów opublikowanych wcześniej w ramach serii Kolędy Podkarpacia, a włączonych do najnowszego tomu, w literaturze dotyczącej opisywanego obszaru ukazało się dotychczas zaledwie 35 zapisów kolęd z melodiami (przy czym: 25 spośród nich stanowią przekazy pochodzące z badań prowadzonych w XXI wieku, sześć melodii nie odbiega lub w niewielkim stopniu różni się od wariantów znanych z ogólnie dostępnych źródeł drukowanych, osiem melodii pozostaje względem siebie w bliskim stosunku wariantowym, zaś co najmniej trzy przekazy należy uznać za zniekształcone, częściowo „zmyślone” przez wykonawców) oraz około 60…
Read more

Nowy tom Kolęd Podkarpacia: od Ropczyc, Sędziszowa

30 czerwca 2024 Kolędy Podkarpacia, Pieśni nabożne Podkarpacia

Piąty, „brakujący” tom Kolęd Podkarpacia przyniesie około 500 słowno-muzycznych wariantów pieśni związanych ze zwyczajami bożonarodzeniowymi, noworocznymi i zapustnymi na obszarze leżącym w granicach współczesnego powiatu ropczycko-sędziszowskiego. Okolice te charakteryzują się obecnością repertuaru wykazującego wyraźne wpływy Krakowskiego. Wśród pieśni bożonarodzeniowych dominują utwory zaczerpnięte z kantyczek, śpiewane na melodie reprezentujące folklor taneczny tych ziem, ale i kolędy nieznane dawnym źródłom drukowanym przekazywane w tradycji ustnej: tropy i apokryficzne legendy. Wśród pieśni życzących, noworocznych dominują utwory śpiewane pannom i kawalerom, i są to w dużej części utwory odmienne niż te, które występują we wschodniej części Podkarpacia. Badania w tych stronach prowadziłem od 2005…
Read more

Maryjne psalmy w „Nieszporach markowskich”

25 kwietnia 2024 Nieszpory markowskie, Pieśni nabożne Podkarpacia

W uroczystości maryjne, a zwłaszcza w wigilię Uroczystości Świętej Bożej Rodzicielki (czyli w ostatnim dniu roku), uroczyste nieszpory odprawiano według odmiennego porządku śpiewów niż niedzielny. W wielu kościołach archidiecezji przemyskiej zwyczaj „nieszporów na starym roku” przetrwał dłużej niż nieszpory niedzielne. Materiał wybrany i opracowany na potrzeby „Nieszporów markowskich” obejmuje również wykonywane wówczas psalmy i hymn. 1. Boże, ku wspomożeniu memu wejrzyj słowa i melodia z Haczowa (województwo podkarpackie, powiat brzozowski) Invitatorium nieszporne zaczerpnięto z zachowanej do około połowy XX wieku ustnej tradycji muzycznej parafii Haczów. Melodia ta, rozbudowana melicznie w stosunku do współczesnego normatywu, nawiązuje w swoim przebiegu do zapisu…
Read more

„Nieszpory markowskie” – geneza

11 listopada 2023 Nieszpory markowskie, Pieśni nabożne Podkarpacia

W trakcie badań terenowych nad śpiewami tradycyjnymi w południowo-wschodniej Polsce prowadzonych przez Bartosza Gałązkę od 1997 r. udokumentowane zostały m.in. śpiewy wchodzące w skład kościelnych nabożeństw nieszpornych. Jeszcze w 2. połowie XX w. śpiewy te wykonywane były powszechnie w dawnej, nieznormalizowanej postaci muzycznej. Bardzo często należą one do najgłębiej zakorzenionej, najstarszej warstwy żywego repertuaru nabożnego, a lokalne społeczności parafialne wykonywały je (niektóre nadal wykonują) w inny sposób niż ten zapisany w nutach przez autorów polskich śpiewników kościelnych. Wśród melodii stosowanych do słów psalmów nieszpornych znajdujemy zarówno znaczące warianty muzyczne różnych przekazów śpiewnikowych, jak i kompozycje, których genezy trudno się w…
Read more

Nieszpory markowskie na niedziele i święta – materiały

15 października 2023 Nieszpory markowskie, Pieśni nabożne Podkarpacia

Prezentowany poniżej materiał zawiera transkrypcje wariantów ludowych (a właściwie uludowionych) melodii psalmów nieszpornych wraz z zapisami tekstów słownych. Melodie zaczerpnięto z nagrań terenowych Bartosza Gałązki zrealizowanych podczas badań prowadzonych przez niego od 1997 roku na terenie dawnej (w granicach z początku XX wieku) diecezji przemyskiej. Warianty słowne również ustalono na podstawie tych badań: teksty wybrano ze źródeł drukowanych według wskazówek informatorów dobrze pamiętających zwyczaj śpiewu nieszporów w niedziele i święta. Załączone nagrania ilustracyjne pochodzą z pierwszego wykonania Nieszporów markowskich w kościele parafialnym w Markowej, które miało miejsce 10 października 2023 roku. Prawa autorskie do materiału muzycznego: w publicznych wykonaniach o…
Read more

Plon wyprawy Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej ścieżkami kultury tradycyjnej: zbiory

27 grudnia 2022 Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej, Pieśni nabożne Podkarpacia

W ramach dwuletniego zadania pn. „Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach kultury tradycyjnej. Wyprawa pierwsza: obrzędowość doroczna”, dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zarejestrowano, a następnie częściowo stranskrybowano ponad 50 wywiadów terenowych – rozmów z mieszkańcami badanego obszaru; przypomnijmy, że badaniami objęte zostały powiaty: brzozowski, jasielski i krośnieński (w całości), oraz powiaty sanocki i strzyżowski (w części). W trakcie wywiadów pozyskano również fotografie oraz nagrania filmowe. Zgromadzony i zdeponowany w Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej zbiór stał się (obok obszernej literatury podmiotu i przedmiotu) podstawą materiałową artykułów wchodzących w skład przygotowanej w ramach zadania monografii.

Premiera monografii pt. „Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach kultury tradycyjnej. Wyprawa pierwsza: Obrzędowość doroczna”

2 grudnia 2022 Etnocentrum na ścieżkach kultury tradycyjnej

Z wielką satysfakcją, w imieniu własnym, wszystkich Badaczy i Autorów, oraz zespołu Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej, informuję, że oto w najbliższych tygodniach zmaterializuje się w książkowej postaci długo oczekiwana publikacja pt. Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach kultury tradycyjnej. Wyprawa pierwsza: obrzędowość doroczna.

Szufnarowscy śpiewacy (2)

16 lipca 2022 Pieśni nabożne Podkarpacia, Śpiewy tradycyjne z Szufnarowej

TERESA (JANINA) GABOR (27 grudnia 1939 – 14 lipca 2022). Pamiętam moją pierwszą wizytę u p. Janiny (na chrzcie omyłkowo wpisano w dokumenty imię Teresa, którego nie używała) w lipcu 2006 roku. Skromny, schludny domek pod lasem – mówiąc precyzyjniej: wśród lasów – na krańcu wsi, blisko granicy z Wielopolem i z Jaszczurową, kilometr czy dwa od Brzezin. Przy domu ogród prowadzony „po dawnemu”, studnia. Trafiłem tam wiedziony przekorą.