Śpiewy tradycyjne nie tylko z Podkarpacia

Nieszpory markowskie – geneza

W trakcie badań terenowych nad śpiewami tradycyjnymi w południowo-wschodniej Polsce prowadzonych przez Bartosza Gałązkę od 1997 r. udokumentowane zostały m.in. śpiewy wchodzące w skład kościelnych nabożeństw nieszpornych. Jeszcze w 2. połowie XX w. śpiewy te wykonywane były powszechnie w dawnej, nieznormalizowanej postaci muzycznej. Bardzo często należą one do najgłębiej zakorzenionej, najstarszej warstwy żywego repertuaru nabożnego, a lokalne społeczności parafialne wykonywały je (niektóre nadal wykonują) w inny sposób niż ten zapisany w nutach przez autorów polskich śpiewników kościelnych.

Plon wyprawy Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej ścieżkami kultury tradycyjnej: zbiory

W ramach dwuletniego zadania pn. „Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach kultury tradycyjnej. Wyprawa pierwsza: obrzędowość doroczna”, dofinansowanego przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, zarejestrowano, a następnie częściowo stranskrybowano ponad 50 wywiadów terenowych – rozmów z mieszkańcami badanego obszaru; przypomnijmy, że badaniami objęte zostały powiaty: brzozowski, jasielski i krośnieński (w całości), oraz powiaty sanocki i strzyżowski (w części). W trakcie wywiadów pozyskano również fotografie oraz nagrania filmowe. Zgromadzony i zdeponowany w Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej zbiór stał się (obok obszernej literatury podmiotu i przedmiotu) podstawą materiałową artykułów wchodzących w skład przygotowanej w ramach zadania monografii.

Premiera monografii pt. „Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach kultury tradycyjnej. Wyprawa pierwsza: Obrzędowość doroczna”

Z wielką satysfakcją, w imieniu własnym, wszystkich Badaczy i Autorów, oraz zespołu Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej, informuję, że oto w najbliższych tygodniach zmaterializuje się w książkowej postaci długo oczekiwana publikacja pt. Etnocentrum Ziemi Krośnieńskiej na ścieżkach kultury tradycyjnej. Wyprawa pierwsza: obrzędowość doroczna.

Szufnarowscy śpiewacy (2)

TERESA (JANINA) GABOR (27 grudnia 1939 – 14 lipca 2022). Pamiętam moją pierwszą wizytę u p. Janiny (na chrzcie omyłkowo wpisano w dokumenty imię Teresa, którego nie używała) w lipcu 2006 roku. Skromny, schludny domek pod lasem – mówiąc precyzyjniej: wśród lasów – na krańcu wsi, blisko granicy z Wielopolem i z Jaszczurową, kilometr czy dwa od Brzezin. Przy domu ogród prowadzony „po dawnemu”, studnia. Trafiłem tam wiedziony przekorą.

Pieśni pasyjne z Kaczanówki/Iwanówki

Prezentowana tu muzyka, pochodząca z płyty wydanej przez Stowarzyszenie „Muzyka Dawna w Jarosławiu” jako kolejny owoc współpracy z wyżej podpisanym, związana jest z nieznaną szerzej postacią Michała Stareckiego (1922-2017), „muzykanta” – jak sam siebie żartobliwie określał – a właściwie ludowego organisty pochodzącego z miejscowości Iwanówka położonej nieopodal Tarnopola (dzisiejsza Ukraina).

„Ludowe” Gorzkie żale – artyzm w tradycji

Zachowanie tradycyjnych melodii Gorzkich żalów dla żywej praktyki jest głównym celem prezentowanego na tych stronach stypendialnego projektu. Zdaniem badacza – najważniejszym. Ale nie jedynym. Zbiór lokalnych wersji i wariantów muzycznych składa się na skarbiec, obejmujący zarówno wiernie zachowane wątki sprzed kilku stuleci, jak i te, które noszą ślady przeróbek dokonanych w duchu poszczególnych epok. Każdy z zapisów, zarówno odmiany pojedynczych śpiewów, jak i całych cykli, może stanowić punkt wyjścia do interpretacji i reinterpretacji – niezależnie od domniemanego pierwowzoru, za który bywa uznawany skodyfikowany normatyw (czy jakiegokolwiek innego), lub też w jego kontekście.

Muzyczna mapa Gorzkich żalów

Wśród umieszczonych tu w plikach dźwiękowych wersji i wariantów melodycznych kompozycji składających się na cykl pasyjny Gorzkich żalów (z niemałym trudem wybranych z kilkuset oryginalnych muzycznych wariantów nabożeństwa) znalazły się zarówno melodie reprezentatywne dla regionów i ośrodków, jak i warianty ilustrujące różne drogi ludowej recepcji śpiewnikowych normatywów oraz utwory stanowiące kontrafaktury innych śpiewów pasyjnych, także tych trudnych bądź niemożliwych do zidentyfikowania na bieżącym etapie prac.